Mihrişah Valide Sultan; Osmanlı Devleti’nin 26. Padişahı Sultan Üçüncü Mustafa’nın(1757–1774) hanımı ve 28. Osmanlı Padişahı Sultan Üçüncü Selim’in (1789–1807) annesidir. 1746’da Kafkasya’da doğduğu tahmin edilen Mihrişah Valide Sultan, aslen Gürcü’dür. Sultan Üçüncü Mustafa ile padişah olduktan sonra 1760 yılında evlenmiş, 1774 yılında padişahın vefâtına kadar 14 yıl evli kalmışlardır. Sultan Üçüncü Mustafa’nın 1774 yılında ölümü üzerine eski saraya gönderilmiş, ardından oğlu Üçüncü Selim’in 1789’da padişah olması üzerine saraya “Valide Sultan” olarak dönmüştür. Mihrişah Valide Sultan; dindarlığı ile meşhur, hayır işlerini seven, siyasi mülâhazalardan arınmış, hamiyetli bir Valide Sultan olarak tarihe geçmiştir.



Osmanlı Devleti’nin 34 yıl sonra doğan Şehzadesi: Üçüncü Selim

Sultan Üçüncü Ahmed’in küçük yaşta vefat eden şehzadesi Seyfeddin’in doğumundan sonra Osmanlı hanedanında 33 yıl 10 ay ve 20 gün süreyle hiçbir şehzade doğmamış ve bu durum memlekette büyük bir endişeye sebep olmuştu. Şehzade Selim’in 24 Aralık 1761’de Topkapı Sarayı’nda doğumu üzerine 7 gün 7 gece süren “şehrâyin” şenlikleri yapılmıştır. Doğan şehzadenin annesi olması hasebiyle Mihrişah Valide Sultan’ın padişah ve hânedan nazarında itibarı çok artmıştır. Kendisi bu denli itibar sahibi birisi olmasına rağmen devlet idaresine karışmamak suretiyle halkın ve devlet ricalinin teveccühüne mazhar olmuştur.



Oğlu tarafından çok sevilen ve sayılan Mihrişah Valide Sultan, Osmanlı Tarihi’ne hayır işlerini sevmesi ve dindarlığı ile geçmiştir. Oğlu gibi o da Mevlevi meşrepli idi. Peygamber Efendimiz(s.a.v.)’in Mihmandarı (ev sahipliğini yapmış kişi), Halid bin Zeyd Ebu Eyyüb el-Ensari (Eyüb Sultan) Hazretleri’nin ruhaniyetinden istifade için yaz aylarını kızı ile birlikte Eyüb Sultan’da bulunan sahil sarayında geçirirdi.



Şaşırtıcı bir Vasiyet…

Mihrişah Valide Sultan, 16 Ekim 1805’te 60 yaşlarında iken Topkapı Sarayı’nda vefât edince Cenazesi büyük bir merasimle Edirnekapı’dan getirilerek Eyüp Sultan’da, sağlığında yaptırdığı imarethanenin yanındaki türbesine defnedildi. Eyüb Sultan Camii yanındaki türbede Valide Sultan’a ait olanın dışında üvey kızları Beyhan ve Hatice Sultanlar, oğlu katledildiğinde yanında bulunan gelini Refet Kadın Efendi ve Sultan İkinci Abdulhamid Han’ın üvey ve manevi annesi Rahime Perestü Valide Sultan’a ait olmak üzere dört kabir daha vardır. Günümüz gelin-kaynana ilişkisine örnek olabilecek bir hürmet ve muhabbet Mihrişah Valide Sultan ile gelini Refet Hanım arasında tahakkuk etmiştir. Hatta bu sevgi öyle derin bir muhabbete mazhar olmuştur ki, Mihrişah Valide Sultan gelini ile yan yana gömülmeyi vasiyet etmiş, ebedi istirahatgâhlarında bile bir arada bulunmak istemişlerdir.



Yaptırdığı Hayır eserleriyle zirveleşmiş bir Valide Sultan…

Mihrişah Valide Sultan’ın İstanbul’un farklı semtlerinde yaptırdığı ve ihya ettirdiği birçok hayır eserleri bulunmaktadır. Hayır eserlerini sıralayacak olursak;

• İstanbul’un çeşitli semtlerinde 13 adet çeşme yaptırmıştır. Bunlardan bazıları; Yeniköy Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi, Eminönü Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi, Küçüksu Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi, Kağıthane Çeşmesi

• Kızı Fatıma Sultan’ın ruhuna biri Fındıklı’da diğer ikisi Üsküdar’da olmak üzere çeşmeler

• Bahçeköy’de İstanbul’a su veren ve “Valide Bendi” diye bilinen baraj

• Küçüksu’da Mihrişah Valide Sultan Cami, Taksim Topçu Kışlası içerisinde Mihrişah Valide Sultan Cami ve Boyacı köyünde bir cami

• Eyüb Sultan’da Mihrişah Valide Sultan Külliyesi;Halıcıoğlu Kışlası ile Haliç Köprüsü arasındaki iki minareli Mihrişah Valide Sultan Cami (Humbaracılar Kışlası Camii), Mihrişah Valide Sultan İmareti, Mihrişah Valide Sultan Sıbyan Mektebi, Mihrişah Valide Sultan Sebili, Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi, Mihrişah Valide Sultan Türbesi, Mihrişah Valide Sultan Kütüphanesi

• Eyüb Sultan Camisi’ne 500 eserden oluşan bir de kütüphane vakfetmiştir.

Mihrişah Valide Sultan’ın şahsiyetine ve hayır eserlerine yüzeysel olarak temas ettiğimiz yazımıza burada son veriyor, bir sonraki yazımızda Mihrişah Valide Sultan’ın Eyüb Sultan’da yer alan eserlerine değineceğiz. Selametle kalın efendim…