Kanunî Sultan Süleyman’ın Son Seferi Ve Sigetvar-Nâmeler

Tarih 7 Eylül 2016 12:01

Kanunî Sultan Süleyman’ın Son Seferi Ve Sigetvar-Nâmeler

Kanunî Sultan Süleyman, 36 yıllık saltanatı boyunca birçok sefere çıkmış; fetihler yapmıştır. Sigetvar seferi, Kanunî Sultan Süleyman’ın çıktığı son seferidir.

Yaşlı ve hasta olan padişah, Sigetvar kalesinin alındığını göremeden vefat etmiştir. Ölümü, askerler arasında kargaşaya yer vermemek için vezir-i âzâm Sokullu Mehmed Paşa tarafından saklanmıştır. Padişahın, otağında hasta yatarken devamlı kalenin fethini düşündüğü, “Bu kale benim yüreğimi yakmıştır. Dilerim kendisi de ateşlerde yanar.” dediği rivayet edilir.

Kanunî Sultan Süleyman’ın son seferi olan Sigetvar Seferi 1566 yılında yapılmıştır. Sefere çıkılmasının birçok sebebi vardır. En önemli sebepler arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun vaat ettiği vergiyi ödememesi, sınır ihlali yapması ve 1565 yılındaki Malta bozgunu sayılabilir. Özellikle Malta bozgunundan sonra, Osmanlı’nın güçlü bir devlet olduğunun Avrupa’ya tekrardan gösterilmesi gerekiyordu:

“Yetmiş yaşının içindeki Sultan Süleyman’ı yeniden bir sefere çıkmaya zorlayan sebepler, 1565’te uğranılan Malta bozgunu sonrası, buna karadan bir cevap vermek yanında, tebaasına hâlâ iktidarın ve gücün eskisi gibi elinde bulunduğunu göstermek arzusuydu.”

Yukarıda söylenen sebeplerle Macaristan üzerine sefer hazırlıklarına başlanır. Sultan Süleyman ikinci veziri Pertev Paşa’yı, Göle kalesini fethetmek üzere önden göndermiştir. Kendisi daha sonra ordusuyla birlikte İstanbul’dan çıkarak sefere başlamıştır. Eğri üzerine gitmek planlanırken bazı sebeplerden dolayı seferin yönü Sigetvar olarak değiştirilmiştir. Budin Beylerbeyi Arslan Paşa, Kanunî Sultan Süleyman’ın haberi olmaksızın Polata kalesini almak istemiş; fakat kaleyi alamadığı gibi, Osmanlı hâkimiyetinde bulunan Tata ve Vesprim kalelerinin de elden çıkmasına neden olmuştur. Daha sonra bu durumu açıklamak için sultanın yanına gelecek olan Arslan Paşa idam edilmiştir. Ayrıca ele geçirilen esirler de düşmanın Sigetvar taraflarında olduğu haberini vermişlerdir. Bu iki sebepten dolayı Kanunî; ordusuna Sigetvar’a gitme emrini vermiştir.

[1] Feridun Emecen: “Sultan Süleyman Çağı ve Cihan Devleti”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, c.9, s.517.

Sigetvar kalesi uzunca bir süre kuşatılmış, kale güçlükle alınmıştır. Kale kumandanı Miklos Zrinyi ise öldürülmüştür. Kanunî Sultan Süleyman kalenin alındığını göremeden vefat etmiş; Sokullu Mehmed Paşa bir haberci göndererek II. Selim’i ordugaha çağırmıştır. Ve ordu İstanbul’a dönmüştür.

Sigetvar kalesinin fethinin ardından birçok eser kaleme alınmıştır. Yazılan bu Sigetvar-nâmelerde Kanunî Sultan Süleyman’ın ölümü anlatıldığı gibi, II. Selim’in cülûsuna da yer verilmiştir. Sigetvar’ın fethini anlatan en önemli eser hiç şüphesiz ki Sokullu Mehmed Paşa’nın sır kâtibi Feridun Ahmed Bey’in kaleme aldığı Nüzhetü’l-esrâr’dır. Âgehî, Merâhî, Gelibolulu Âli diğer Sigetvar-nâme yazarlarıdır.

SİGETVAR-NÂMELER
1. Nüzhetü’l-esrâri’l-ahbâr der Ahbâr-ı Sefer-i Sigetvâr:

Sigetvar seferi sırasında Sokullu Mehmed Paşa’nın sır katibi olarak görev yapan Feridun Ahmed Bey tarafından yazılan eser, 1558-1568 yıllarını ihtiva eder. Sigetvar seferinin sebepleri, Kanunî Sultan Süleyman’ın ölümü, II. Selim’in cülûsu ve saltanatının ilk zamanlarının anlatıldığı eser; Farsça ve Türkçe manzumeler, Arapça vecizeler, ayet ve hadislerle zenginleştirilmiştir. Ayrıca eserin içerisinde 19 tane minyatür bulunur.

[1] H. Ahmet Arslantürk, Günhan Börekçi; Nüzhet- i Esrar'ül Ahyar Der Ahbar- ı Sefer- i Sigetvar&Sultan Süleyman'ın Son Seferi, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2012.

2. Fetihnâme-i Kal’a-i Sigetvâr
Âgehî Mansûr Çelebi’nin yazdığı eser, Sokullu Mehmed Paşa’ya sunulmuştur. Mensur olarak kaleme alınan Fetih-nâme’nin ağır, secili bir dili vardır. Arapça ve Farsça uzun terkipler çok yoğun bir şekilde kullanılmıştır. İçerisinde Arapça, Farsça ve Türkçe şiirler ve atasözleri yer alır. Anlatılan olaylar ayet ve hadislerle desteklenmiştir.

3. Fetih-nâme-i Sefer-i Sigetvar:
Merâhî tarafından kaleme alınan eser, manzumdur. Eserde Kanunî Sultan Süleyman ve II. Selim dışında Sokullu Mehmed Paşa için de bir övgü bölümünün olması, eserin Sokullu’ya sunulmuş olabileceğini düşündürmektedir.

4.   Heft Meclis:
Sigetvar seferiyle birlikte Kanunî Sultan Süleyman’ın ölümü ve II. Selim’in tahta geçmesinin de anlatıldığı eser; Gelibolulu Âlî tarafından yedi bölüm olarak yazılmıştır. Mensur olan eser İkdam matbaası tarafından 1316’da basılmıştır.

5.   Heft Dâstân
Sokullu Mehmed Paşa’ya ithaf edilen eser, diğer Sigetvar-nâmeler gibi II. Selim’in tahta çıkmasını da konu edinir. Eserin müellifi belli değildir.

6.   Sigetvar-nâme
Âşık Çelebi’nin manzum olarak kaleme aldığı bu eseridir. Latifî, Ahdî, Hasan Çelebî, Beyanî, Riyazî, Kafzade Faizî tezkirelerinde adından bahsedilen günümüzde meydanda değildir.

7.   Sigetvar-nâme
İstanbullu Seyfî’nin Sokullu Mehmed Paşa’ya ithaf ettiği eserinin ismi Âşık Çelebi tezkiresinde geçer. Manzum-mensur karışık olarak yazıldığı söylenen eser, bugün için elde değildir.

KÜBRA NAÇ

Kaynakça:
ARSLANTÜRK; H. Ahmet – BÖREKÇİ; Günhan, Nüzhet- i Esrar'ül Ahyar Der Ahbar- ı Sefer- i Sigetvar & Sultan Süleyman'ın Son Seferi, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2012.
ARSLANTÜRK; H. Ahmet – KAÇAR; Mücahit, Merâhî’nin Fetihnâme-i Sigetvar’ı & Kanuni’nin Son Seferinin Şiirsel Anlatımı, Okur Kitaplığı, İstanbul 2012.
EMECEN; Feridun, “Sultan Süleyman Çağı ve Cihan Devleti”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, c.9, s.501-520.
ÖZCAN; Nurgül – NAÇ; Kübra, “Âgehî’nin Fetih-nâme-i Kal’a-i Sigetvar’ı”, Akademik Araştırmalar Dergisi, cilt:14, sayı:53, İstanbul 2012, s.121-134.

kanuni süleyman sultan sigetvar